Top 6 Bài soạn “Luyện tập tóm tắt tác phẩm tự sự” lớp 9 hay nhất

I. Kiến thức cơ bản

Một bản tóm tắt tự sự cần đạt những yêu cầu:

– Đáp ứng đúng mục đích và yêu cầu tóm tắt.

– Bảo đảm tính khách quan: không thêm hoặt bớt các chi tiết, sự việc không có trong tác phẩm, không chen vào các ý kiến riêng của người tóm tắt.

– Bảo đảm tính hoàn chỉnh: giúp người đọc hình dung được toàn bộ câu chuyện, tác phẩm (mở đầu, phát triển, kết thúc).

II. Gợi ý trả lời câu hỏi SGK

Sự cần thiết của việc tóm tắt văn bản tự sự

Câu 1 – Trang 58 sgk Ngữ văn 9 tập 1

Tóm tắt bộ phim “Chiếc lá cuối cùng”.

Xiu và Giôn-xi là hai nữ hoạ sĩ nghèo, còn trẻ, sống trong một căn hộ thuê ở gân công viên Oa-sinh-tơn. Cụ Bơ-men cũng là một hoạ sĩ nghèo, ở một căn hộ thuê ở tầng dưới. Bốn chục năm nay, cụ mơ ước về một kiệt tác nhưng chưa thực hiện được và cụ thường ngồi làm mẫu vẽ cho các hoạ sĩ để kiếm tiền. Lúc ấy là vào mùa đông, Giôn-xi bị bệnh sưng phổi. Bệnh tật và nghèo túng khiến cô tuyệt vọng, không muốn sống nữa. Cô đêm từng chiếc lá Còn lại trên cây thường xuân bám vào bức tường gạch đối diện với cửa sổ, chờ khi nào chiếc lá cuối cùng rụng nốt thì cô cũng buông xuôi, lìa đời… Trước khi trời tối, Giôn-xi đếm thấy còn lại bốn chiếc lá. Cụ Bơ-men nghe Xiu kế, rất bực mình vì trên đời lại có những người ngớ ngẩn muốn chết chỉ vì một cây dây leo nào đó rụng hết lá. Rồi cụ Bơ-men và Xiu lên trên gác… Nhưng cuối cùng, cụ Bơ-men đã âm thầm vẽ chiếc lá vào giữa đêm mưa tuyết để thay thế cho chiếc lá cuối cùng vừa rơi rụng. Vì lạc quan, Giôn-xi thoát khỏi tay tử thân và chính cụ Bơ-men lại lìa đời vì sưng phối.

Câu 2 – Trang 58 sgk Ngữ văn 9 tập 1

Suy nghĩ và thực hiện các yêu cầu sau:

a) Trong cả ba tình huống trên, người ta đều phải tóm tắt văn bản. Hãy rút ra nhận xét về sự cần thiết phải tóm tắt văn bản tự sự.

b) Hãy tìm hiểu và nêu lên các tình huống khác trong cuộc sống mà em thấy cần phải vận dụng kĩ năng tóm tắt văn bản tự sự.

Trả lời

a) Trong nhiều tình huống, một số người có nhu cầu nắm bắt ngắn gọn các nội dung chính của một tác phẩm tự sự. Từ đó nảy sinh hình thức tóm tắt tác phẩm tự sự.

b) Các tình huống khác cần tóm tắt văn bản tự sự như: Chuyện xảy ra khi ta vắng mặt, cần biết rõ đầu đuôi để hiểu người, hiểu việc. Thí dụ: Tìm hiểu nguyên nhân một vụ hỏa hoạn, một cuộc chiến tranh hay một án mạng…

Thực hành tóm tắt một văn bản tự sự

Câu 1 – Trang 58 sgk Ngữ văn 9 tập 1

Để tóm tắt Chuyện người con gái Nam Xương, có bạn nêu lên các sự việc và nhân vật chính sau đây:

– Chàng Trương Sinh phải đầu quân đi lính, để lại mẹ già và người vợ trẻ là Vũ Thị Thiết (Vũ Nương) ở nhà.

– Mẹ Trương Sinh ốm chết, Vũ Nương lo ma chay chu tất.

– Giặc tan, Trương Sinh trở về nhà, nghe lời con nhỏ, nghi vợ không chung thuỷ.

– Vũ Nương bị oan, bèn gieo mình xuống sông Hoàng giang tự vẫn.

– Phan Lang là người cùng làng với Vũ Nương, do cứu mạng thần rùa Linh Phi, vợ vua Nam Hải, nên khi chạy nạn, chết đuối ở biển đã được Linh Phi cứu sống để trả ơn.

– Phan Lang gặp lại Vũ Nương trong động của Linh Phi. Hai người nhận ra nhau. Phan Lang được trở về trần gian, Vũ Nương gửi chiếc hoa vàng cùng lời nhắn Trương Sinh.

– Trương Sinh nghe Phan Lang kể, biết vợ bị oan, bèn lập đàn giải oan trên bến Hoàng Giang. Vũ Nương trở về, ngồi trên một chiếc kiệu hoa đứng ở giữa dòng, lúc ẩn, lúc hiện.

Hãy cho biết:

a) Các sự việc chính đã được nêu đầy đủ chưa? Có thiếu sự việc nào quan trọng không? Nếu có thì đó là sự việc gì? Tại sao đó lại là sự việc quan trọng cần phải nêu?

b) Các sự việc nêu trên đã hợp lí chưa? Có gì cần thay đổi không?

Trả lời

Sách giáo khoa nêu lên bảy sự việc khá đầy đủ của cốt truyện Chuyện người Con gái Nam Xương. Nhưng vẫn thiếu một sự việc rất quan trọng là sau khi vợ trầm mình tự sát, một đêm Trương Sinh cùng con trai ngồi bên đèn, đứa con chỉ chiếc bóng trên tường và nói đó chính là người hay tới với mẹ đêm đêm. Chính sự việc này làm chàng hiểu ra vợ mình đã bị oan. Đây chính là sự việc chưa hợp lí, cần bổ sung điều chỉnh trước khi viết văn bản tóm tắt.

Câu 2 – Trang 59 sgk Ngữ văn 9 tập 1

Trên cơ sở các sự việc, nhân vật đã bổ sung đầy đủ và sắp xếp hợp lý tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương hãy tóm tắt lại tác phẩm.

Trả lời

Xưa có một người tên là Trương Sinh, vừa cưới vợ xong đã phải đầu quân đi lính để lại mẹ già và người vợ trẻ là Vũ Thị Thiết, bụng mang dạ chửa. Mẹ Trương Sinh ốm chết, Vũ Nương ma chay chu tất. Giặc tan, Trương Sinh trở về nhà, nghe lời con trai, nghi là vợ mình không chung thủy. Vũ Nương bị oan, bèn gieo mình xuống sông Hoàng Giang tự vẫn. Sau khi goá vợ, một đêm Trương Sinh cùng con trai ngồi bên đèn, đứa con chỉ chiếc bóng trên tường và nói đó chính là người hay tới với mẹ đêm đêm. Lúc đó chàng mới hiểu vợ mình bị oan. Phan Lang là người cùng làng với Vũ Nương chết đuối ở biển đã được Linh Phi cứu sống. Phan Lang gặp lại Vũ Nương trong động của Linh Phi, Hai người nhận ra nhau. Phan Lang được trở về trần gian, Vũ Nương gửi chiếc hoa tai vàng cùng lời nhắn Trương Sinh. Trương Sinh nghe Phan Lang kể, thương nhớ vợ vô cùng, bèn lập đàn giải oan trên bờ Hoàng Giang, Vũ Nương trở về “ngồi trên chiếc kiệu hoa đứng ở giữa dòng… lúc ẩn, lúc hiện”.

Câu 3 – trang 59 sgk Ngữ văn 9 tập 1

Có thể rút ngắn hơn nữa văn bản tóm tắt hơn, em sẽ tóm tắt như thế nào để với số dòng ít nhất mà người đọc vẫn hiểu nội dung chính văn bản.

Trả lời

Truyện kể về một người phụ nữ tên Vũ Thị Thiết ở huyện Nam Xương, tỉnh Hà Nam. Vốn là một người vợ xinh đẹp, nết na, đoan chính, nàng giữ lòng chung thủy, hầu hạ mẹ chồng, chăm sóc con thơ suốt thời gian chồng phải đi lính xa nhà. Khi trở về, vì nghe lời ngây thơ của con trẻ, người chồng lầm tưởng nàng thất tiết nên đánh mắng, xua đuổi. Không thể phân giải được oan tình, nàng trẫm mình ở sông Hoàng Giang. Cảm động vì lòng trung thực của nàng, Linh Phi (vợ vua biển) cứu nàng và cho ở lại Long cung. Người chồng sau đó hối hận lập đàn giải oan cho nàng. Vũ Nương hiện lên tạ từ rồi trở lại Long Cung.

Luyện tập

Bài 1 trang 59 sgk Ngữ văn 9 tập 1

Viết văn bản tóm tắt một văn bản tự sự đã học trong chương trình Ngữ văn lớp 8 (Lão hạc, Chiếc lá cuối cùng,…) và một văn bản sẽ học ở bài 5 Ngư văn 9 (Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh hoặc Hoàng Lê nhất thống chí).

Trả lời

Tóm tắt văn bản tự sự:

Lão Hạc có một người con trai, một mảnh vườn và một con chó. Con trai lão đi phu đồn điền cao su, lão chỉ còn lại “cậu Vàng”. Vì muốn để lại mảnh vườn cho con, lão phải bán con chó. Lão mang tiền dành dụm được gửi ông giáo và nhờ trông coi mảnh vườn. Cuộc sống mỗi ngày một khó khăn, lão kiếm được gì ăn nấy và bị ốm một trận khủng khiếp. Một hôm lão xin Binh Tư ít bả chó. Ông giáo rất buồn cho lão khi nghe Binh Tư kể chuyện ấy. Nhưng rồi lão bỗng nhiên chết – cái chết thật dữ dội. Cả làng không hiểu vì sao lão chết, trừ Binh Tư và ông giáo.

Ghi nhớ

Tóm tắt một văn bản tự sự là cách làm giúp người đọc và người nghe nắm được nội dung chính của văn bản đó. Văn bản tóm tắt phải nêu được một cách ngắn gọn nhưng đầy đủ các nhân vật và sự việc chính, phù hợp với văn bản được tóm tắt.

I. Sự cần thiết của việc tóm tắt văn bản tự sự

Tóm tắt văn bản tự sự là thao tác cần thiết để giúp người đọc và người nghe nắm được nội dung chính của một câu chuyện

II. Thực hành tóm tắt văn bản tự sự

– Còn thiếu một số sự việc quan trọng là nút mở câu chuyện:

+ Thấy bé Đản trở cái bóng của mình, bảo đó là cha Đản lại đến, Trương Sinh hiểu ra vợ bị oan

Tóm tắt truyện người con gái Nam Xương

Vũ Nương hiền lành, nết na lấy Trương Sinh tính tình nóng nảy, đa nghi. Sau khi Trương Sinh đi lính trở về, nghe lời con nhỏ chưa hiểu sự tình đã mắng đuổi Vũ Nương ra khỏi nhà. Vũ Nương không giải thích được bèn nhảy xuống sông Hoàng Giang tự minh oan, sau đó được thần Linh Phi cứu và cho ở dưới thủy cung. Một ngày nọ, Vũ Nương gặp lại người hàng xóm là Phan Lang, nàng nhờ Phan Lang nói với Trương Sinh lập đàn giải oan bên bến Hoàng Giang. Nàng trở về giữa dòng, nói đôi lời rồi dần dần biến mất.

II. Luyện tập

Bài 1 (trang 59 sgk ngữ văn 9 tập 1)

* Tóm tắt truyện Lão Hạc

Lão Hạc là ông lão nông dân hiền lành, chất phác, do không có tiền cho con trai cưới nên cậu con trai bỏ đi đồn điền cao su. Lão ở nhà sống với cùng một con chó tên Cậu Vàng, người bạn trung thành với lão. Vì lão ốm yếu, già cả nên không ai thuê lão, lão không kiếm được cái ăn. Lão bán con Vàng và nhờ ông giáo cất tiền cho con trai lão, lão tự dành tiền để lo ma chay cho mình không làm phiền đến hàng xóm láng giềng. Lão không nhận sự giúp đỡ của bất kì ai, Lão chọn cái chết dữ dội đau đớn bằng bả chó để kết thúc sự sống khổ cực của mình.

* Tóm tắt Hoàng Lê nhất thống chí

Ngay sau khi nghe tin giặc Thanh vào xâm lược, Nguyễn Huệ lên ngôi vua, lấy hiệu là Quang Trung, sau đó đích thân đốc xuất đại binh ra Thăng Long dẹp giặc, trên đường ra Bắc tiến hành tuyển quân. Tới 30 tháng chạp, vua cho tiệc khao quân, hẹn mùng 7 vào thành Thăng Long mở tiệc ăn mừng. Bằng tài chỉ huy thao lược của Quang Trung, đạo quân Tây Sơn giành thắng lợi. Tôn Sĩ Nghị và quân Thanh sợ sệt tìm đường tháo chạy. Vua tôi Lê Chiêu Thống, cùng bọn quan lại bán nước cũng bỏ chạy theo.

Bài 2 (trang 59 sgk ngữ văn tập 9 tập 1)

Kể tóm tắt một câu chuyện em được nghe, được chứng kiến:

– Câu chuyện về việc người tốt, việc tốt

– Câu chuyện cảm động

– Câu chuyện về tình thầy trò, bạn bè…

Chú ý: kể ngắn gọn, rõ ràng

I. Sự cần thiết của việc tóm tắt văn bản tự sự.

Câu 1. Tìm hiểu tình huống.

Câu 2.

a. Tóm tắt văn bản giúp người đọc và người nghe dễ nắm được nội dung chính của một câu chuyện. Do tước bỏ đi những chi tiết, nhân vật và các yếu tố phụ không quan trọng, nên văn bản tóm tắt làm nổi bật được các sự việc và nhân vật chính. Văn bản tóm tắt thường ngắn gọn nên dễ nhớ.

II. Thực hành tóm tắt một văn bản tự sự

Trả lời câu 1 (trang 58 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):

Thiếu một sự việc rất quan trọng. Đó là sau khi vợ trẫm mình tự vẫn, một đêm Trương Sinh cùng con trai ngồi bên đèn, đứa con chỉ chiếc bóng trên tường và nói đó chính là người hay tới đêm đêm. Chính sự việc này làm chàng hiểu ra vợ mình đã bị oan. Đấy chính là sự việc chưa hợp lí, cần bổ sung điều chỉnh trước khi viết văn bản tóm tắt.

Trả lời câu 2 (trang 59 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):

Tóm tắt Chuyện người con gái Nam Xương:

Xưa có chàng Trương Sinh, vừa cưới vợ xong đã phải đầu quân đi lính để lại mẹ già và người vợ trẻ là Vũ Thị Thiết, còn gọi là Vũ Nương, bụng mang dạ chửa. Mẹ Trương Sinh ốm chết, Vũ Nương lo ma chay chu tất. Giặc tan, Trương Sinh trở về nhà, nghe lời con nhỏ, nghi là vợ mình không chung thủy. Vũ Nương bị oan, bèn gieo mình xuống sông Hoàng Giang tự vẫn. Sau khi vợ trẫm mình tự vẫn, một đêm Trương Sinh cùng con trai ngồi bên đèn, đứa con chỉ chiếc bóng trên tường và nói đó chính là người hay tới đêm đêm. Lúc đó chàng mới hiểu ra vợ mình đã bị oan. Phan Lang là người cùng làng với Vũ Nương, do cứu mạng thần rùa Linh Phi, vợ vua Nam Hải, nên khi chạy nạn, chết đuối ở biển đã được Linh Phi cứu sống để trả ơn. Phan Lang gặp lại Vũ Nương trong động của Linh Phi. Hai người nhận ra nhau. Phan Lang được trở về trần gian, Vũ Nương gửi chiếc hoa vàng cùng lời nhắn cho Trương Sinh. Trương Sinh nghe Phan Lang kể, thương nhớ vợ vô cùng, bèn lập đàn giải oan trên bến Hoàng Giang. Vũ Nương trở về ngồi trên chiếc kiệu hoa đứng ở giữa dòng, lúc ẩn, lúc hiện.

Trả lời câu 3 (trang 59 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):

Rút ngắn văn bản tóm tắt trên:

Xưa có chàng Trương Sinh, vừa cưới vợ xong đã phải đi lính. Giặc tan, Trương Sinh trở về, nghe lời con nhỏ, nghi là vợ mình không chung thủy. Vũ Nương bị oan, bèn gieo mình xuống sông Hoàng Giang tự vẫn. Một đêm Trương Sinh cùng con trai ngồi bên đèn, đứa con chỉ chiếc bóng trên tường và nói đó chính là người hay tới đêm đêm. Lúc đó chàng mới hiểu ra vợ mình đã bị oan. Phan Lang tình cờ gặp lại Vũ Nương dưới Thủy cung, Khi Phan Lang được trở về trần gian, Vũ Nương gửi chiếc hoa vàng cùng lời nhắn cho Trương Sinh. Trương Sinh lập đàn giải oan trên bến Hoàng Giang. Vũ Nương trở về ngồi trên chiếc kiệu hoa đứng ở giữa dòng, lúc ẩn, lúc hiện.

III. Luyện tập:

Văn bản tóm tắt truyện Lão Hạc:

Lão Hạc là người hàng xóm của ông giáo. Lão có người con trai đi phu đồn điền cao su. Lão sống với một con chó Vàng là kỉ vật của con trai. Hoàn cảnh khó khăn, lão từ chối mọi sự giúp đỡ một cách gần như là hách dịch. Quyết không xâm phạm vào mảnh vườn dành cho con, lão bán con chó, tự lo liệu đám ma của mình và tự tử bằng bả chó.

I. Sự cần thiết của việc tóm tắt văn bản tự sự

Câu 1: (Trang 58 SGK ngữ văn 9 tập 1)

Tìm hiểu các tình huống sau:

a) Tuần trước do bị ốm, em không được cùng các bạn trong lớp xem bộ phim Chiếc lá cuối cùng (dựa theo truyện ngắn cùng tên của O Hen-ri). Em muốn nhờ bạn kể lại bộ phim đó một cách vắn tắt.

b) Để nắm chắc nội dung Chuyện người con gái Nam Xương, cô giáo yêu cầu tất cả học sinh phải đọc và tóm tắt được văn bản ấy trước khi học trên lớp.

c) Trong buổi sinh hoạt câu lạc bộ văn học, em được phân công giới thiệu một tác phẩm văn học mà em yêu thích. Công việc cần làm trước khi phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật là phải tóm tắt văn bản.

Trả lời:

Tóm tắt tác phẩm tự sự là thao tác cần thiết để nắm được nội dung chính của một câu chuyện. Có thể gặp yêu cầu tóm tắt trong nhiều tình huống cụ thể, ví dụ:

(a) Tuần trước do bị ốm, bạn em không được cùng lớp xem bộ phim Chiếc lá cuối cùng (dựa theo truyện ngắn cùng tên của nhà văn Ô. Hen-ri), bạn nhờ em kể lại câu chuyện trong bộ phim đó một cách vắn tắt.

(b) Để nắm chắc nội dung Chuyện người con gái Nam Xương, cô giáo yêu cầu em và các bạn phải đọc và tóm tắt được tác phẩm này trước khi học trên lớp.

(c) Trong buổi sinh hoạt câu lạc bộ văn học, em được phân công thuyết minh, giới thiệu về một tác phẩm tự sự mà mình yêu thích. Công việc cần làm trước khi phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật là phải tóm tắt tác phẩm.

Câu 2: (Trang 58 SGK ngữ văn 9 tập 1)

Suy nghĩ và thực hiện các yêu cầu sau:

a) Trong cả ba tình huống trên, người ta đều phải tóm tắt văn bản. Hãy rút ra nhận xét về sự cần thiết phải tóm tắt văn bản tự sự.

b) Hãy tìm hiểu và nêu lên các tình huống khác trong cuộc sống mà em thấy cần phải vận dụng kĩ năng tóm tắt văn bản tự sự.

Trả lời:

Tìm hiểu các tình huống và trả lời yêu cầu:

a) Trong cả ba tình trên, người ta đều phải tóm tắt văn bản. Nó quan trọng và cần thiết bởi phải tóm tắt nôi dung yêu cầu mới có thể biết được mình phải làm công việc gì và tóm tắt mới hiểu được nội dung cơ bản. Hiểu được văn bản của mình thì mình mới có thể vận dụng nó bằng kiến thức của mình để giải quyết vấn đề một cách nhanh nhất và chính xác.

b) Những tình huống khác trong cuộc sống cần vận dụng kĩ năng tóm tắt văn bản tự sự như:

– Lớp trưởng báo cáo một nội dung vi phạm nội quy.

– Chú bộ đội kể chuyện bắt được tên trộm xe.

II. Thực hành tóm tắt văn bản tự sự

Câu 1: (Trang 58 SGK ngữ văn 9 tập 1)

Để tóm tắt Chuyện người con gái Nam Xương, có bạn nêu lên các sự việc và nhân vật chính sau đây:

– Chàng Trương Sinh phải đầu quân đi lính, để lại mẹ già và người vợ trẻ là Vũ Thị Thiết (Vũ Nương) ở nhà.

– Mẹ Trương Sinh ốm chết, Vũ Nương lo ma chay chu tất.

– Giặc tan, Trương Sinh trở về nhà, nghe lời con nhỏ, nghi vợ không chung thuỷ.

– Vũ Nương bị oan, bèn gieo mình xuống sông Hoàng giang tự vẫn.

– Phan Lang là người cùng làng với Vũ Nương, do cứu mạng thần rùa Linh Phi, vợ vua Nam Hải, nên khi chạy nạn, chết đuối ở biển đã được Linh Phi cứu sống để trả ơn.

– Phan Lang gặp lại Vũ Nương trong động của Linh Phi. Hai người nhận ra nhau. Phan Lang được trở về trần gian, Vũ Nương gửi chiếc hoa vàng cùng lời nhắn Trương Sinh.

– Trương Sinh nghe Phan Lang kể, biết vợ bị oan, bèn lập đàn giải oan trên bến Hoàng Giang. Vũ Nương trở về, ngồi trên một chiếc kiệu hoa đứng ở giữa dòng, lúc ẩn, lúc hiện.

Hãy cho biết:

a) Các sự việc chính đã được nêu đầy đủ chưa? Có thiếu sự việc nào quan trọng không? Nếu có thì đó là sự việc gì? Tại sao đó lại là sự việc quan trọng cần phải nêu?

b) Các sự việc nêu trên đã hợp lí chưa? Có gì cần thay đổi không?

Trả lời:

Các sự việc chính nhìn chung khá đầy đủ. Tuy nhiên còn thiếu sự việc quan trọng là một tối ngồi, thấy bé Đản trỏ cái bóng của mình mà bảo đó là cha Đản lại đến, Trương Sinh hiểu ra vợ bị oan. Đấy là chi tiết cởi nút. Bé Đản gieo mối nghi ngờ thì chính bé là người gỡ mối nghi ngờ đó một cách tự nhiên, hợp lí.

Câu 2: (Trang 59 SGK ngữ văn 9 tập 1)

Trên cơ sở đã bổ sung đầy đủ và sắp xếp hợp lí các sự việc, nhân vật, hãy viết một văn bản tóm tắt Chuyện người con gái Nam Xương trong khoảng 20 dòng.

Trả lời:

Tóm tắt ngắn gọn “Chuyện người con gái Nam Xương”:

Xưa có chàng Trương Sinh phải đầu quân đi lính, để lại mẹ già và người vợ trẻ mới cưới là Vũ Thị Thiết, còn được gọi là Vũ Nương đang bụng mang dạ chửa. Mẹ Trương Sinh ốm chết, Vũ Nương lo ma chay chu tất. Giặc tan, Trương Sinh trở về nhà, nghe lời con trai thơ dại, nghi vợ không chung thuỷ. Vũ Nương oan ức, bèn gieo mình xuống sông Hoàng Giang tự tử. Sau khi vợ chết, một đêm hai cha con Trương Sinh ngồi bên đèn, đứa con chỉ cái bóng trên tường và nói đó chính là cha nó vẫn đến đêm đêm. Trương Sinh vỡ lẽ ra rằng vợ mình bị oan. Phan Lang là người cùng làng với Vũ Nương, do cứu mạng thần rùa Linh Phi, vợ vua Nam Hải, nên khi chạy nạn, chết đuối ở biển đã được Linh Phi cứu sống để trả ơn. Phan Lang gặp Vũ Nương trong động của Linh Phi. Hai người nhận ra nhau. Phan Lang được trở về trần gian, Vũ Nương gửi chiếc hoa vàng cùng lời nhắn Trương Sinh. Trương Sinh nghe Phan Lang kể, bèn lập đàn giải oan trên bờ Hoàng Giang, Vũ Nương hiện lên giữa dòng sông nhưng không trở lại trần gian nữa.

Câu 3 (Trang 59 SGK ngữ văn 9 tập 1)

Nếu phải tóm tắt tác phẩm này một cách ngắn gọn hơn, em sẽ tóm tắt như thế nào để với số dòng ít nhất mà người đọc vẫn hiểu được nội dung chính của văn bản?

Trả lời:

Có thể rút ngắn bản tóm tắt lại:

Xưa có chàng Trương Sinh phải đi lính khi vừa cưới vợ xong. Lúc trở về, chàng nghe lời con dại nghi oan cho vợ không chung thuỷ. Vũ Nương bị oan bèn gieo mình tự vẫn ở sông Hoàng Giang. Một đêm khi ngồi với con trai bên đèn, đứa con chỉ chiếc bóng nói đấy là cha nó vẫn đến đêm đêm. Trương Sinh vỡ lẽ ra là vợ mình bị oan ức. Phan Lang gặp Vũ Nương dưới thuỷ cung. Phan Lang được trở về trần gian, kể lại lời nhắn của Vũ Nương. Trương Sinh lập đàn giải oan cho vợ bên sông Hoàng Giang. Vũ Nương hiện lên nhưng không về trần gian nữa.

III. Luyện tập

Câu 1 – Luyện tập (Trang 59 SGK ngữ văn 9 tập 1)

Viết văn bản tóm tắt một văn bản tự sự đã học trong chương trình Ngữ văn lớp 8 (Lão hạc, Chiếc lá cuối cùng,…) và một văn bản sẽ học ở bài 5 Ngư văn 9 (Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh hoặc Hoàng Lê nhất thống chí).

Trả lời:

– Tóm tắt văn bản Lão Hạc :

Lão Hạc có một hoàn cảnh gia đình bất hạnh: vợ lão mất sớm, còn một người con trai thì anh ta vì phẫn chí mà bỏ đi cao su. Lão Hạc còn lại một mình với một mảnh vườn, sống cô độc, chỉ có con chó Vàng làm bạn. Con chó ấy là của anh con trai để lại, lão cưng chiều nó như con, luôn miệng gọi “cậu Vàng”. Sau một trận ốm dai dẳng, lão ko còn sức đi làm thuê nữa. Vì muốn để lại mảnh vườn cho con, lão phải bán con chó, mặc dù hết sức buồn bã và đau xót. Lão bán con chó Vàng, mang hết số tiền dành dụm được và cả mảnh vườn gửi cho ông Giáo trông coi hộ. Không muốn phiền đến mọi người, lão từ chối hết thảy sự giúp đỡ của ông giáo. Một hôm lão xin Binh Tư ít bả chó, nói để đánh bả chó làm thịt và rủ Binh Tư uống rượu. Ông giáo rất thất vọng khi nghe chuyện ấy. Nhưng rồi lão Hạc bỗng nhiên chết – cái chết thật dữ dội, đau đớn. Ông giáo hiểu ra tất cả, vô cùng đau đớn nghĩ về cái chết của lão Hạc và chiêm nghiệm về cuộc đời.

– Tóm tắt văn bản Chiếc lá cuối cùng :

Xiu và Giôn –xi là hai họa sĩ nghèo sống với nhau hòa thuận. Giôn-xi mắc bệnh viêm phổi, cô không chịu chữa trị, tuyệt vọng không muốn sống tiếp. Hằng ngày cô ngắm những chiếc lá thường xuân và đợi chiếc lá cuối cùng rơi là cô cũng lìa đời. Biết được ý định đó, cụ Bơ- men đã lặng lẽ vẽ chiếc lá thường xuân cuối cùng vào đêm mưa gió. Giôn-xi nhìn chiếc lá cuối cùng không rụng nên quyết tâm vực lại mình, cuối cùng cô khỏi bệnh. Còn cụ Bơ-men thì chết vì sưng phổi khi sáng tạo kiệt tác chiếc lá cuối cùng cứu sống Giôn-xi.

– Tóm tắt văn bản Hoàng Lê nhất thống chí :

Lo sợ trước sự lớn mạnh không ngừng của nghĩa quân Tây Sơn Lê Chiêu Thống hèn hạ cầu cứu nhà Thanh. Quân Thanh do Tôn Sĩ Nghị cầm đầu kéo quân vào Thăng Long. Ngô Văn Sở, tướng của Tây Sơn cho quân lui về núi Tam Điệp để bảo tồn lực lượng và cho quân cấp báo với Nguyễn Huệ. Thuận theo lòng tướng sĩ Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế lấy niên hiệu là Quang Trung sau đó tiến quân ra Nghệ An. Xuất quân ngày 25 thì 29 đến Nghệ An. Tại đây Quang Trung chiêu lính cứ 3 suất đinh thì lấy 1 suất lính, chẳng mấy chốc đã được một đội quân tinh nhuệ. Nhà vua chia quân thành 5 đạo và đọc hịch dụ binh. 30 tháng chạp nghĩa quân hội tại Tam Điệp, trách phạt tướng bại trận nhưng nhà vua không quên động viên, khích lệ lòng quân. Tại Tam Điệp, Quang Trung đã nhìn thấu vận nước 10 năm sau và nhìn ra nhân tài Ngô Thì Nhậm giao trọng trách hòa hiếu giữa hai nước cho ông .Vua cho quân ăn tết trước, hẹn mùng 7 ca khúc khải hoàn. Rạng sáng mùng 3 tết, đạo quân tiến sát và diệt gọn đồn Hà Hồi, tiếp tục mùng 5 tết tiến đến đồn Ngọc Hồi, tiến vào Thăng Long mà quân Thanh vẫn không hề biết ,nghĩa quân đại thắng. Lại nói về Tôn Sĩ Nghị và vua tôi nhà Lê, chúng đón tết mà không hề hay biết sự vũ bão của quân Tây Sơn. Tôn Sĩ Nghị sợ mất mật, ngựa không kịp đóng yên người không kịp mặc áo giáp chạy về Phương Bắc. Đám tàn quân chạy theo làm gãy cầu phao, rơi xuống tắc nghẽn sông Nhị Hà. Vua Lê sợ hãi đưa thái hậu cũng tùy tùng bỏ chốn cướp cả thuyền của dân, đuổi kịp Tôn Sĩ Nghị nước mắt lã chã rơi vô cùng thê thảm.

Câu 2 – Luyện tập (Trang 59 SGK ngữ văn 9 tập 1)

Tóm tắt miệng trước lớp về một câu chuyện xảy ra trong cuộc sống mà em đã được nghe hoặc đã chứng kiến.

Trả lời:

Mở đoạn: Giới thiệu khái quát về câu chuyện kể đó (thời gian, địa điểm, nhân vật tham gia)

Thân đoạn: Trình bày nội dung của câu chuyện

– Nguyên nhân dẫn đến sự việc

– Sự việc đó diễn ra như thế nào

– Kết quả của sự việc đó ra sao

Kết đoạn:

– Suy nghĩ của em về sự việc đó

– Liên hệ bản thân

I. Sự cần thiết của việc tóm tắt văn bản tự sự:
– Tóm tắt văn bản tự sự giúp người đọc, người nghe dễ nắm được nội dung chính của câu chuyện.
– Tóm tắt văn bản tự sự hết sức cần thiết.
– Văn bản tóm tắt cần làm nổi bật lên sự việc và nhân vật chính.
– Văn bản tóm tắt ngắn gọn, cô đọng nên dễ nhớ.

II. Thực hành tóm tắt một văn bản tự sự:
Câu 1 trang 58, 59 SGK Ngữ văn 9 tập 1: Để tóm tắt Chuyện người con gái Nam Xương, có bạn nêu lên các sự việc và nhân vật chính sau đây:
– Chàng Trương Sinh phải đầu quân đi lính, để lại mẹ già và người vợ trẻ là Vũ Thị Thiết (Vũ Nương) ở nhà.
– Mẹ Trương Sinh ốm chết, Vũ Nương lo ma chay chu tất.
– Giặc tan, Trương Sinh trở về nhà, nghe lời con nhỏ, nghi vợ không chung thuỷ.
– Vũ Nương bị oan, bèn gieo mình xuống sông Hoàng giang tự vẫn.
– Phan Lang là người cùng làng với Vũ Nương, do cứu mạng thần rùa Linh Phi, vợ vua Nam Hải, nên khi chạy nạn, chết đuối ở biển đã được Linh Phi cứu sống để trả ơn.
– Phan Lang gặp lại Vũ Nương trong động của Linh Phi. Hai người nhận ra nhau. Phan Lang được trở về trần gian, Vũ Nương gửi chiếc hoa vàng cùng lời nhắn Trương Sinh.
– Trương Sinh nghe Phan Lang kể, biết vợ bị oan, bèn lập đàn giải oan trên bến Hoàng Giang. Vũ Nương trở về, ngồi trên một chiếc kiệu hoa đứng ở giữa dòng, lúc ẩn, lúc hiện.
Hãy cho biết:
a) Các sự việc chính đã được nêu đầy đủ chưa? Có thiếu sự việc nào quan trọng không? Nếu có thì đó là sự việc gì? Tại sao đó lại là sự việc quan trọng cần phải nêu?
b) Các sự việc nêu trên đã hợp lí chưa? Có gì cần thay đổi không?
Trả lời:Sách giáo khoa đã nêu lên khá đầy đủ cốt truyện “Chuyện người con gái Nam Xương”. Tuy vậy vẫn thiếu một số sự việc rất quan trọng. Đó là sau khi vợ tự vẫn, một đêm Trương Sinh ngồi bên đèn, đứa con chỉ chiếc bóng trên tường và nói đó chính là người hay tới đêm đêm. Chính sự việc này làm chàng hiểu ra vợ mình đã bị oan. Nghĩa là chàng hiểu ngay ra sau khi vợ chết chứ không phải đợi đến khi Phan Lang về kể lại việc gặp Vũ Nương dưới động Linh Phi, Trương Sinh mới biết vợ mình bị oan như sự việc thứ bảy trong SGK đã nêu lên. Đấy chính là sự việc chưa hợp lí, cần bổ sung, điều chỉnh trước khi viết văn bản tóm tắt.

Câu 2 trang 59 SGK Ngữ văn 9 tập 1: Trên cơ sở đã bổ sung đầy đủ và sắp xếp hợp lí các sự việc, nhân vật, hãy viết một văn bản tóm tắt Chuyện người con gái Nam Xương trong khoảng 20 dòng.
Trả lời:
Tóm tắt Chuyện người con gái Nam Xương:
Nàng Vũ Nương quê ở Nam Xương đẹp người đẹp nết, lấy chồng là Trương Sinh – con nhà giàu, ít học, tính hay đa nghi, cả ghen. Gia đình đang yên ấm hạnh phúc thì chàng Trương phải rời nhà đi lính. Ở nhà, Vũ Nương sinh được con trai đặt tên là Đản. Nàng chăm sóc con và mẹ chồng chu đáo, lo thuốc thang, cầu khấn thần Phật khi mẹ chồng ốm, lo ma chay chu tất khi mẹ chồng mất.
Khi trở về, Trương Sinh nghe theo lời con trẻ nghi ngờ vợ phản bội. Vũ Nương một mực phân trần, giải thích nhưng Trương Sinh không nghe, thậm chí còn mắng nhiếc đánh đuổi đi. Vũ Nương không tự mình giải oan được bèn trẫm mình xuống sông Hoàng Giang tự vẫn.
Vũ Nương tự tử nhưng không chết do được các nàng tiên cứu. Dưới thuỷ cung, tình cờ nàng gặp người cùng làng là Phan Lang. Nghe Phan Lang kể chuyện nhà, Vũ Nương rơm rớm nước mắt và muốn trở về dương gian. Phan Lang về nói với Trương Sinh, chàng Trương hối hận, lập đàn giải oan cho nàng. Vũ Nương trở về lộng lẫy, rực rỡ dưới dòng sông nói với chồng vài lời cảm tạ và biến mất.

Câu 3 trang 59 SGK Ngữ văn 9 tập 1: Nếu phải tóm tắt tác phẩm này một cách ngắn gọn hơn, em sẽ tóm tắt như thế nào để với số dòng ít nhất mà người đọc vẫn hiểu được nội dung chính của văn bản?
Trả lời:
Tóm tắt Chuyện người con gái Nam Xương: (cô đọng hơn)
Vũ Nương lấy chồng là Trương Sinh, gia đình đang yên ấm hạnh phúc thì chàng Trương phải đi lính. Vũ Nương sinh được con trai đặt tên là Đản. Khi trở về, Trương Sinh nghe theo lời con trẻ nghi ngờ vợ phản bội. Vũ Nương không tự mình giải oan được bèn tự vẫn. Vũ Nương được các nàng tiên cứu. Dưới thuỷ cung, tình cờ nàng gặp người cùng làng là Phan Lang. Phan Lang về nói với Trương Sinh, lập đàn giải oan cho nàng. Vũ Nương trở về nói với chồng vài lời cảm tạ và biến mất.

III. Luyện tập
Câu 1 Luyện tập trang 59 SGK Ngữ văn 9 tập 1: Viết văn bản tóm tắt một văn bản tự sự đã học trong chương trình Ngữ văn lớp 8 (Lão hạc, Chiếc lá cuối cùng,…) và một văn bản sẽ học ở bài 5 Ngữ văn 9 (Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh hoặc Hoàng Lê nhất thống chí).
Trả lời:

* Viết văn bản tóm tắt truyện ngắn “Chiếc lá cuối cùng”:
Ở một khu phố tồi tàn tại Oa-sinh-tơn của hai người bạn là Xiu và Giôn-xi có cùng sở thích về nghệ thuật và hợp nhau về nhiều mặt. Giôn-xi bị chứng viêm phổi và cuộc sống chỉ còn được tính từng ngày. Xiu vô cùng thương xót, cố động viên bạn ăn uống và vui vẻ. Giôn-xi nhìn ra cửa sổ – khi ấy là mùa đông – đếm từng chiếc lá rơi. Cô tin rằng khi chiếc lá cuối cùng nằm trên cây dây leo già cỗi rụng xuống là cô sẽ vĩnh biệt cuộc đời. Chỉ còn một chiếc lá cuối cùng, Giôn-xi muốn nhìn thấy nó lìa cành trước khi trời tối và cô cũng sẽ đi xa. Thầm hiểu ý nghĩ của bạn và rất thương bạn, Xiu đến kể chuyện về Giôn-xi cho cụ Bơ-men, người họa sĩ già luôn khát khao vẽ được một kiệt tác ở cùng khu trọ nghèo. Nghe chuyện, cụ buồn bã vô cùng. Trong một đêm mưa gió, người nghệ sĩ già đã vẽ nên chiếc lá cuối cùng – một kiệt tác của đời mình để cứu mạng sống của Giôn-xi. Cụ mất hai ngày sau đó vì viêm phổi còn Giôn-xi lại hồi sinh.

* Tóm tắt VB hồi thứ 14 của Hoàng Lê nhất thống chí.
Quân Thanh kéo vào thành Thăng Long, tướng Tây Sơn là Ngô Văn Sở lui quân về Tam Điệp. Quang Trung lên ngôi vua ở Phú Xuân và tự đốc suất đại binh tiến ra Bắc diệt Thanh. Dọc đường, vua Quang Trung cho kén thêm lính, mở cuộc duyệt binh lớn, chia quân thành các đạo, chỉ dụ tướng lĩnh, mở tiệc khao quân vào ngày 30 tháng chạp, hẹn đến ngày mồng 7 Tết thắng giặc mở tiệc ăn mừng ở Thăng Long. Đội quân của Quang Trung đánh đâu thắng đó khiến quân Thanh đại bại. Ngày mùng 5 Tết Quang Trung tiến quân vào thành Thăng Long, tướng Thanh là Tôn Sĩ Nghị vội tháo chạy về nước, vua Lê Chiêu Thống cùng gia quyến chạy trốn theo.

Câu 2 Luyện tập trang 59 SGK Ngữ văn 9 tập 1: Kể tóm tắt trước lớp về một câu chuyện xảy ra trong cuộc sống mà em đã được nghe hoặc đã chứng kiến.Trả lời:
Kể tóm tắt một câu chuyện trong sinh hoạt thường ngày:
Đó là một ngày đẹp trời. Tôi đang đi dạo ở công viên thì gặp một em bé đang đứng khóc sau gốc cây. Tôi trò chuyện với em bé và được biết em bị lạc mẹ. Tôi đã giúp em tìm lại mẹ và cảm thấy rất vui vì đã làm được một việc có ích.

I- Sự cần thiết của việc tóm tắt văn bản tự sự

1. Tìm hiểu các tình huống sau

2. Suy nghĩ và thực hiện các yêu cầu sau:

a. Nhận xét về sự cần thiết phải tóm tắt văn bản tự sự: Trong thực tế, không phải lúc nào chúng ta cũng có thời gian và điều kiện để trực tiếp xem một bộ phim hoặc đọc một tác phẩm, vì vậy việc tóm tắt văn bản tự sự là nhu cầu tất yếu do cuộc sống tạo ra

b. Các tình huống khác cần phải tóm tắt văn bản tự sự:

Bà nhờ em kể lại vở kịch chiếu trên ti vi
Con kể lại cho mẹ nghe về một ngày học tập của mình
Chú bộ đội kể lại một trận đánh

II- Thực hành tóm tắt một văn bản tự sự

Câu 1 trang 58 SGK văn 9 tập 1:

a. Các nhân vật và sự kiện nhìn chung đã nêu đầy đủ nhưng vẫn còn thiếu một sự việc quan trọng, đó là một đêm Trương Sinh cùng con trai ngồi bên đèn, đứa bé chỉ vào chiếc bóng của Trương Sinh trên tường và nói đó là cha.

Đây là sự việc quan trọng vì nó là chi tiết thắt nút, cũng là mở nút của câu chuyện

b. Các sự việc nêu chưa hợp lí và cần bổ sung ý quan trọng đã tìm ở trên vào sau ý thứ tư trước khi viết tóm tắt

Câu 2 trang 59 SGK văn 9 tập 1:

Tóm tắt Người con gái Nam Xương:

Trương Sinh cưới Vũ Nương, là một người con gái xinh đẹp, lại hiền dịu nết na. Kết hôn chưa được bao lâu, Trương Sinh phải đi lính, để mẹ già và người vợ trẻ bụng mang dạ chửa ở lại. Mẹ Trương Sinh vì thương nhớ con mà mất, Vũ Nương lo ma chay chu tất. Giặc tan, Trương Sinh về nhà, nghe lời nói hồn nhiên của con, nghi ngờ vợ mình không chung thủy. Vũ Nương bị oan, bèn gieo mình xuống sông Hoàng Giang tự tử. Một đêm, Trương Sinh cùng con ngồi bên chiếc đèn, đứa con chỉ chiếc bóng trên tường và nói rằng đó là bố. Lúc đó, Trương Sinh mới biết là vợ mình bị oan. Phan Lang là người cùng làng với Vũ Nương, do cứu nạn Linh Phi, vợ vua Nam Hải nên khi gặp nạn được Linh Phi cứu để trả ơn. Phan Lang gặp lại Vũ Nương, nhân việc Phan Lang trở về trần gian, Vũ Nương gửi chiếc hoa vàng và lời nhắn đến Trương Sinh. Trương Sinh nhìn thấy chiếc hoa vàng của vợ, tin lời Phan Lang là thật, bèn lập đàn giải oan ở bến Hoàng Giang. Vũ Nương trở về, ngồi trên chiếc kiệu hoa ở giữa dòng, nói lời tạm biệt với Trương Sinh rồi biến mất

Câu 3 trang 59 SGK văn 9 tập 1:

Tóm tắt Người con gái Nam Xương ngắn gọn:

Xưa có chàng Trương Sinh, vừa cưới vợ đã phải đi lính. Vợ chàng là Vũ Nương ở nhà sinh được một đứa con trai và lo ma chay chu tất khi mẹ chồng mất. Giặc tan, Trương Sinh về nhà, nghe lời con nghĩ vợ không chung thủy. Vũ Nương bèn gieo mình xuống sông tự vẫn. Một đêm, khi con trai chỉ chiếc bóng trên tường và nói là bố, Trương Sinh mới biết vợ bị oan. Phan Lang là người cùng làng, vì cứu mạng Linh Phi nên được trả ơn. Phan Lang gặp lại Vũ Nương, khi về trần gian được nàng gửi cho chiếc hoa vàng và lời nhắn tới Trương Sinh. Trương Sinh lập đàn giải oan ở bến Hoàng Giang, thấy Vũ Nương ngồi trên kiệu hoa trở về, nói lời tạm biệt rồi biến mất.

III- Luyện tập tóm tắt văn bản tự sự

Tóm tắt văn bản Lão Hạc:

Lão Hạc là một nông dân nghèo, hiền lành, chất phác. Con trai lão vì không đủ tiền cưới vợ nên quẫn chí bỏ đi đồn điền cao su. Lão ở nhà làm thuê làm mướn, kiếm ăn qua ngày. Người bạn thân nhất của lão chỉ có con chó Vàng. Nhưng vì sức khỏe yếu kém, lại bão gió, mất mùa lão đành phải gạt nước mắt bán cậu Vàng. Lão nhờ ông giáo đứng tên mảnh vườn để sau này giao lại cho con trai lão, đồng thời gửi ba mươi đồng bạc để lo ma chay khi lão mất. Nghe Binh Tư nói lão Hạc xin bả chó, ông giáo rất buồn và thất vọng. Nhưng khi chứng kiến cái chết đầy đau đớn của lão, ông giáo mới hiểu ra tất cả.

Tóm tắt văn bản Chiếc lá cuối cùng:

Xiu và Giôn- xi là hai nữ họa sĩ nghèo, còn trẻ. Cụ Bơ- men là người họa sĩ già ôm ấp giấc mơ về một kiệt tác mà mãi chưa thành. Mùa đông năm ấy, Giôn- xi mắc bệnh sưng phổi. Bệnh tật và nghèo túng khiến cô tuyệt vọng không muốn sống nữa. Cô cho rằng khi nào chiếc lá thường xuân cuối cùng trên bức tường đối diện rụng xuống thì mình cũng lìa đời. Sau một buổi tối mưa gió, chiếc lá thường xuân cuối cùng vẫn còn đấy. Giôn- xi có thêm niềm tin vào cuộc sống và dần trở nên khỏe hơn. Nhưng hóa ra chiếc lá ấy lại là kiệt tác của cụ Bơ- men, cụ đã vẽ chiếc lá vào đêm mà chiếc lá thường xuân cuối cùng rụng xuống và chết vì bệnh sưng phổi.